ကိုုယ့္ႏိုုင္ငံမွာ အလုုပ္အကိုုင္ ရွားပါးေတာ့ ႏိုုင္ငံၿခားထြက္ အလုုပ္လုုပ္ၾကတယ္။ ေကာင္းမြန္တဲ့ ပညာေရးစနစ္ မရိွေတာ့ ႏိုုင္ငံၿခားမွာ ပညာသြားသင္ၾကတယ္။ ညွဥ္းပန္းႏိွပ္စက္လိုု ့ အသက္ေဘးအတြက္ ႏိုုင္ငံၿခားကိုု ေရွာင္တိမ္းရတယ္။ ေယာင္ေနာက္ ဆံထံုုးပါလိုု ့ ႏိုုင္ငံၿခားကိုု ေရာက္ၾကတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေပ်ာ္ရာမွာမေနရ ေတာ္ရာမွာ ေနၾကရတယ္။
အန္ယူအက္စ္ ( National University of Singapore ) ေက်ာင္း အတူတူတက္ခဲ့သူေတြထဲမွာ သိသေလာက္ေတာ့ တရုုတ္မေလး က်န္းရႈက်ီက ဂ်ာမနီ၊ ကြ်န္မက ယူအက္စ္ကိုု ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ဆက္ထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ပင္ပန္းလြန္းတဲ့ စာသင္ႏွစ္ေတြၿပီးလိုု ့ လုုပ္ငန္းဝင္ခြင္ ယူအက္စ္မွာေနတာ သံုုးႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ ၾကာၿပီၿဖစ္တဲ့ ကြ်န္မကိုု သူငယ္ခ်င္း (အထူးသၿဖင့္ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ ကြ်န္မနဲ ့ ေက်ာင္းအတူတူတက္ခဲ့ၿပီး ဘယ္ႏိုုင္ငံကိုု ေၿပာင္းရရင္ ေကာင္းမလဲလိုု ့ စဥ္းစားေနသူ) ေတြက ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္အကိုုင္၊ လစာ၊ ဗီဇာ အေၿခအေန ဘယ္လိုုလဲလိုု ့ ေမးၿမန္းတတ္ပါတယ္။ သူတိုု ့ရဲ ့ ေမးခြန္းေတြကိုု ကြ်န္မ သိသေလာက္ ေၿဖရင္းနဲ ့ ဒီပိုု ့စ္ေလး ေရးၿဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုု ဗီဇာနဲ ့ လာရမလဲ...
ႏိုုင္ငံၿခားကိုု တရားမဝင္ ေအာက္လမ္းက သြားတာမဟုုတ္ဘဲ တရားဝင္ အလည္အပတ္၊ ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့၊ အလုုပ္လုုပ္ဖိုု ့ သြားမယ္ဆိုုရင္ အရင္ဆံုုး ဗီဇာလိုုပါတယ္။ မကာအိုုမွာ ထုုတ္ေပးတဲ့ ဆိုုက္ေရာက္ဗီဇာ၊ မေလးရွား၊ ထိုုင္း၊ အင္ဒိုုနီးရွားဗီဇာၿပီးရင္ စကၤာပူဗီဇာက နည္းနည္းလြယ္တယ္လိုု ့ ဆိုုရမယ္။ ပီအာတေယာက္ ေထာက္ခံေပးတဲ့စာပါရင္ ရတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ဗီဇာကေတာ့ နည္းနည္းခက္တယ္။ အလုုပ္ရွင္ ေထာက္ခံခ်က္၊ ဘဏ္စာရင္းေတြ ၿပရတယ္ (ကြ်န္မ ေလွ်ာက္တာ ၂၀၁၀ တုုန္းကပါ ခုုေတာ့ မူေတြ ေၿပာင္းေနၿပီလား မသိ) ။ အေမရိကန္ဗီဇာကေတာ့ အင္မတန္ ခက္ပါတယ္။
![]()
ေက်ာင္းရဲ ့ေအာ္ဖာလက္တာအၿပင္ ပိုုင္ဆိုုင္မႈေတြ ၿပရေသးတယ္။ ယူအက္စ္ကေန ၿပန္လာမယ္ မထင္ဘူးလိုု ့သံသယရိွရင္၊ အေၾကာင္းၿပခ်က္မရိွဘဲ ဗီဇာကိုု ၿငင္းပယ္ပါတယ္။ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္က ဂ်ဴနီယာေလးတစ္ေယာက္ ယူအက္စ္ေက်ာင္းေအာ္ဖာလက္တာနဲ ့ ၿမန္မာၿပည္မွာ ဗီဇာႏွစ္ခါဝင္တာ ႏွစ္ခါစလံုုး ရီဂ်က္ထိတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းက ယူအက္စ္သံရံုုးမွာ ေက်ာင္းသားဗီဇာအတြက္ အင္တာဗ်ဴးေၿဖတာ တရားခံစစ္ စစ္သလိုုပဲ။ အန္ယူအက္စ္ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲ နီးပါးေလာက္ ပင္ပန္းတယ္။ ေက်ာင္းသားဗီဇာ F1 အၿပင္ J ၊ H ၊ non immigrant ဒုုကၡသည္၊ ဒီဗြီဂရင္းကဒ္ေပါက္တဲ့ဗီဇာ၊ မွီခိုုဗီဇာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရိွပါေသးတယ္။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းကိုု Social Visit Visa နဲ ့ အလည္လာၿပီး အလုုပ္ရွာ။ တလဗီဇာကုုန္လိုု ့ မေလးရွားဖက္ကိုု ခဏထြက္ၿပီး ၿပန္ဝင္ရင္ တလထပ္တိုုးေပးတယ္။ ဒီလိုုနဲ ့ တိုုးသြားရင္ အမ်ားဆံုုးရတဲ့ သံုုးလအတြင္း အလုုပ္ရွာ။ အလုုပ္ရရင္ အလုုပ္ရွင္က အလုုပ္ဗီဇာ Work Permit ၊ S pass ၊ EP ေလွ်ာက္ေပးေတာ့ စေတးအတြက္ အိုုေက။ အလုုပ္က အထုုတ္ခံရတာပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ကိုုယ့္ဘာသာ အလုုပ္ကေန ထြက္တာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ပတ္စ္ကိုု ကန္ဆယ္ cancel လုုပ္ၿပီးၿပီဆိုုရင္ ေနထိုုင္ခြင့္ တလဗီဇာပဲ ရိွတာ့တယ္။ ပီအာ မရေသးသေရြ ့ စေတးက မေသခ်ာဘူးလိုု ့ ဆိုုရမယ္။ ကိုုယ္ေတြ မေရာက္ခင္တုုန္းကဆိုု ပီအာ Permanent Residence ဆိုုတာမ်ား ေလွ်ာက္တဲ့လူတိုုင္း ရတယ္။ ေဟာ..ကိုုယ္ေတြ အလွည့္လည္းေရာက္ေရာ ေက်ာင္းေတာင္ မၿပီးေသးဘူး ပီအာေအာ္ဖာလက္တာရ၊ အလုုပ္ရတာနဲ ့ ပီအာတန္းေလွ်ာက္တာ ရီဂ်က္။ ေက်ာင္းၿပီးတာခ်င္း အတူတူေတာင္ တရုုတ္နဲ ့ ကုုလားေက်ာင္းသား အနည္းစုုက ပီအာရတယ္။ မ်က္ႏွာၾကီးရာ ဟင္းဖတ္ၾကီးတာပါပဲ။
ဘယ္လုုိ ဗီဇာမ်ိဳး ရႏိုုင္သလဲ...
အန္ယူအက္စ္ေက်ာင္းၿပီးလိုု ့ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ လုုပ္သက္ငါးႏွစ္ေလာက္ ရိွၿပီၿဖစ္တဲ့ ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ခုုဆိုု စီနီယာေတြ ၿဖစ္ေနပါၿပီ။ ေၾသာ္ဇီ၊ ယူအက္စ္၊ ကေနဒါတိုု ့လိုု ႏိုုင္ငံၾကီးေတြကိုု ကူးခ်င္ေပးမဲ့ အလုုပ္လုုပ္ဖိုု ့ပဲ သြားခ်င္ၾကတယ္။ ေက်ာင္းေတာ့ မတက္ခ်င္ဘူးတဲ့။ ဟုုတ္ပါတယ္ ႏိုုင္ငံၿခားမွာ ေက်ာင္းတက္ရတာ ပင္ပန္းပါဘိ။ ကင္တင္းမွာထိုုင္ ေဝေလေလ ဝါးလားလား ၿမန္မာၿပည္က တကၠသိုု္လ္ေက်ာင္းသားဘဝနဲ ့ ႏိုုင္ငံၿခားက တကၠသိုုလ္ေက်ာင္းသားဘဝ အပံုုၾကီး ကြာတယ္။ စာေမးပြဲေတြ မွန္မွန္ေအာင္ဖိုု ့ အားထုုတ္ရသလိုု ပိုုက္ဆံကိုုလည္း ေခႊ်တာသံုုးရတယ္။ ကိုုယ့္ႏိုုင္ငံမွာ ဆရာက ငွက္ေပ်ာသီး အခြံႏႊာၿပီး ေရာ့..အင့္...စားလိုု ့ ေကႊ်းသလိုု အဆင္သင့္ ထုုတ္ၿပီးသား ႏႈတ္ေတြနဲ ့ ၾကက္တူေရြး ႏႈတ္တိုုက္ရြတ္ ၾကီးၿပင္းလာခဲ့တဲ့ ကြ်န္မတိုု ့ေတြ လက္ေတြ ့မ်ားမ်ားလုုပ္၊ စာၾကည့္တိုုက္မွာ စာသြားဖတ္၊ ကိုုယ့္ဘာသာ ႏႈတ္ထုုတ္၊ ကိုုယ္တိုုင္ေလ့လာရတဲ့ ႏိုုင္ငံၿခားေက်ာင္းတက္ရတာ အင္မတန္ပင္ပန္းၿပီး စိတ္ဖိစီးတာကိုုး။
အသက္ကလည္း မငယ္ေတာ့သလိုု အန္ယူအက္စ္က ဘြဲ ့လည္း ရထားၿပီးၿပီဆိုုေတာ့ ေနာက္ထပ္ ေက်ာင္းမတက္ခ်င္ၾကေတာ့ဘူး။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းက ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကိုု ေၾသာ္ဇီကုမၺဏီတစ္ခုုက အင္တာဗ်ဴးတာ အရည္အခ်င္းကိုု ၾကိ ုုက္ေပမဲ့ ဗီဇာကိုု သူတိုု ့စပြန္ဆာ မေပးႏိုုင္ပါဘူးတဲ့။ ႏိုုင္ငံၿခားလူ ့အရင္းအၿမစ္ကိုု မွီခုုအားထားရတဲ့ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ အလုုပ္ဗီဇာ မခက္ေပမဲ့ ေၾသာ္ဇီ၊ ယူအက္စ္တိုု ့လိုု ႏိုုင္ငံေတြမွာ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ အင္တန္းဆင္းေနတဲ့ ကြ်န္မဆိုု ယူအက္စ္လုုပ္သက္ ႏွစ္ႏွစ္ရိွတာေတာင္ ဗီဆာစပြန္ဆာေပးလားလိုု ့ ေမးလိုုက္ရင္ ႏိုုးဆိုုတာက ၉၀ ရာခိုုင္ႏႈန္း။ H1B စပြန္ဆာေပးတဲ့ ကုုမၺဏီ အင္မတန္ ရွားတယ္။ အလုုပ္ဗီဇာေလွ်ာက္ဖိုု ့ေရွ ့ေနခ ၁၅၀၀၊ အစိုုးရကိုု ၂၅၀၀၊ ရထားတဲ့ ဘြဲ ့က ယူအက္စ္က မဟုုတ္လိုု ့ ဘြဲ ့လက္မွတ္ မွန္မမွန္စစ္ဖိုု ့ ၁၅၀၊ ဘာေၾကးညာေၾကးနဲ ့ ၅၀၀၀ ေလာက္ ကုုန္တယ္။ ကုုမၺဏီက အကုုန္ခံ ေလွ်ာက္ေပးရင္ လစာနည္းတယ္၊ လစာအၿပည့္ ေပးထားရင္ ကိုုယ့္ဘာသာ ေပးရတယ္။
![]()
အလုုပ္ဗီဇာ ေအာင္တာ၊ ရီဂ်က္ၿဖစ္တာကေတာ့ ကုုမၼဏီရဲ ့ အရြယ္အစား၊ အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီး ႏိုုင္ငံၿခားသား ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ထိ ေလွ်ာက္ထားႏိုုင္ခြင့္ ကုုမၺဏီကိုုတာ၊ ၂၀၁၄ အတြက္ အစိုုးရက လ်ာထားတာ ေလးေသာင္း၊ ေလွ်ာက္တဲ့အေရအတြက္က ခုုႏွစ္ေသာင္း ၿဖစ္ေနရင္ ကုုိယ့္ေလွ်ာက္လႊာက အဲဒီေလးေသာင္းထဲမွာ ပါဦးမွ၊ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးအေရအတြက္ (ေလွ်ာက္တဲ့သူေတြထဲမွာ ၿမန္မာလူမ်ိဳးက နည္းလိုု ့ ရဖိုု ့ေတာ့ မ်ားပါတယ္။ တရုုတ္၊ အိႏိၵယေတြဆိုု ေလွ်ာက္တဲ့သူမ်ားေတာ့ အခြင့္အေရး နည္းတာေပါ့)။ ကံေပၚလည္း မူတည္ပါတယ္။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာေတာ့ မွီခုုိဗီဇာနဲ ့ အလုုပ္လုုပ္လိုု ့ ရေပမဲ့ ယူအက္စ္မွာေတာ့ ေက်ာင္းသားဗီဇာ F1 ၊ အလုုပ္ဗီဇာ H1B ေတြရဲ ့ မွီခိုုဗီဇာနဲ ့ ေနတဲ့သူေတြက အလုုပ္လုုပ္ခြင့္ မရိွပါဘူး။ H1B ထက္ ၿမင့္တဲ့ J 1 မွီခိုုဗီဇာနဲ ့ ေနတဲ့သူေတြက တရားဝင္ အလုုပ္လုုပ္ခြင့္ ရိွတယ္။
အသိအစ္ကိုုၾကီးတစ္ေယာက္က ေၾသာ္ဇီပီအာ အရင္ေလွ်ာက္တယ္။ သူက စကၤာပူပီအာ၊ စီးပြားေရးဘြဲ ့ရ၊ လစာလည္း ေကာင္းတယ္။ ေၾသာ္ဇီပီအာေလွ်ာက္ဖိုု ့ သက္မွတ္ထားတဲ့ IELTS (အဂၤလိပ္စာအရည္အခ်င္းစစ္စာေမးပြဲ) အမွတ္လိုုပါတယ္။ ယူအက္စ္ေက်ာင္းေတြ ေလွ်ာက္ဖိုု ့ဆိုု TOFEL ၊GRE ၊ GMAT လိုုတယ္။ ၾသဇီပီအာအတြက္ ၆၀၀၀ ေပးရတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ ပီအာရသြားေတာ့မွ ၾသဇီကိုုသြား အလုုပ္ရွာ။ ေတာ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ၿဖစ္သလိုု သူ ့သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ကူညီၾကလိုု ့ အလုုပ္ရသြာတယ္။ မၾကာခင္ဘဲ သူ ့မိသားစုုကိုု ေၾသာ္ဇီ ေခၚပါတယ္။ ယူအက္စ္ထက္စာရင္ ကေနဒါပီအာက ပိုုလြယ္တယ္လိုု ့ ဆိုုၾကတယ္။ ကေနဒါမွာ သံုုးႏွစ္ေလာက္ ေနၿပီးရင္ ပီအာရပါတယ္။ ကေနဒါပီအာေတြက ယူအက္စ္မွာ တရားဝင္ အလုုပ္လုုပ္လိုု ့ ရပါတယ္။ မကၠဆီဖက္က ခိုုးဝင္သူ၊ စီးပြားပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ နလန္မထူႏိုုင္ေသးတဲ့ ယူအက္စ္လိုု ၿပသနာေတြရွင္းၿပီး ခ်မ္းသာတဲ့ ကေနဒါပီအာေတြရတဲ့ အခြင့္အေရးက ယူအက္စ္ဂရင္းကဒ္ထက္ သာတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။
ေက်ာင္းတက္ရင္ ေကာင္းမလား...
ယူအက္စ္မွာေတာ့ ယူအက္စ္က ဘြဲ ့ကိုုပဲ သံုုးစားလိုု ့ရတယ္ ထင္ပါတယ္။ ၿမန္မာၿပည္မွာေတာ့ ဘြဲ ့ရတဲ့သူနဲ ့ မရတဲ့သူ လစာ သိပ္မကြာဘူး။ ပြဲစား၊ အဝယ္ေတာ္ဆိုုရင္ ဘြဲ ့ရတဲ့သူထက္ေတာင္ လစာ မ်ားေသးတယ္။ ႏိုုင္ငံၿခားမွာ ဘြဲ ့ရတဲ့သူနဲ ့ မရတဲ့သူ လစာ အေတာ္ကြာပါတယ္။ အိုုင္တီေတြကေတာ့ ဘယ္ႏိုုင္ငံမွာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ အလုုပ္ေကာင္းတယ္လိုု ့ ဆိုုရမယ္။ စီးပြားေရးေမဂ်ာလည္း မဆိုုးပါဘူး။ ယူအက္စ္မွာ တၿပည္နယ္နဲ ့ တၿပည္နယ္ က်င့္သံုုးတဲ့ ဥေပေဒ၊ တက္စ္ေတြ မတူၿပန္ဘူး။
ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္အရွားဆံုုး ေမဂ်ာကေတာ့ အာခီပါ။ အာခီေတြ ယူအက္စ္ မလာပါနဲ ့။ ယူအက္စ္က နာမည္ၾကီးေက်ာင္းထြက္၊ စင္တီဇင္ၿဖစ္ေနတဲ့ အာခီေတြေတာင္ အလုုပ္ရွာရခက္တယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ တိုုးတက္ၿပီးသားႏိုုင္ငံၿဖစ္လိုု ့ ယူအက္စ္မွာ အေဆာက္အဦးအသစ္ေတြ သိပ္မလိုုေတာ့ အာခီအလုုပ္ ရွားတာလိုု ့ ထင္တယ္။ အင္တီးရီးယားဒီဇိုုင္းကေတာ့ အလုုပ္ေပါတယ္။ ယူအက္စ္မွာ နာမည္ၾကီးတဲ့ ရုုပ္သံခ်ယ္နယ္တစ္ခုုက အင္တီးရီးယားဒီဇိုုင္းအေၾကာင္း လႊင့္တာပါ။ အိမ္သားေတြကိုု အဆင္မေၿပတာေတြ၊ ဆႏၵေတြကိုု ေၿပာၿပခိုုင္း၊ ဒီဇိုုင္နာေတြက ရီႏိုုဗိတ္လုုပ္၊ အိမ္သားေတြကိုု မ်က္စိမွိတ္ၿပီး ေခၚလာ၊ မ်က္စိဖြင့္ခိုုင္းလိုုက္ေတာ့ ေၿပာင္းလဲေနတဲ့ အခန္းကိုု ေတြ ့လိုုက္ရေတာ့ အိုုးမိုုင္ဂါ့လိုု ့ ေအာ္ၾက၊ ငိုုၾက၊ ေပြ ့ဖက္ၾက၊ ဒီဇိုုင္နာေတြကိုု ေက်းဇူးတင္ၾကတဲ့ ရုုပ္သံလိုုင္း။ အင္တီးရီးယား ဒီဇိုုင္းခ်ယ္နယ္ ဆိုုေပမဲ့့ ၾကည့္လိုု ့ေတာ့ ေကာင္းသား (ခ်ယ္နယ္နာမည္ မမွတ္မိ)။
![]()
ရံုုးက တရုုတ္မဆူးရဲ ့ သားက အာခီ တက္ေနတာပါ။ အလုုပ္ရွားတယ္လိုု ့ ညည္းပါတယ္။ သူ ့အေမအတြက္ သူ ကိုုယ္တိုင္ ဒီဇိုုင္းထုုတ္၊ ဖန္တီးထားတဲ့ ထိုုင္ခံုုဓာတ္ပံုုကိုု ဝမ္းသာပီတိၿဖာေနတဲ့ ဆူးက ကြ်န္မကိုု ၿပတယ္။ အင္တန္းကိုု ေၾသာ္ဇီ၊ တရုုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အီတလီမွာ ဆင္းရတယ္လိုု ့ ေၿပာပါတယ္။ သန္ ့ရွင္းတဲ့ ဂ်ပန္ကိုု ၾကိ ုုက္ေပမဲ့ ေန ့တိုုင္း ည ၈ နာရီမွ အိမ္ၿပန္ရလိုု ့တဲ့။ အေမရိကန္ၿပည္ေပါက္ တရုုတ္ၿဖစ္လိုု ့ တရုုတ္ၿပည္ကိုု မၾကိ ုုက္ဘူးတဲ့။ ေက်ာင္းၿပီးရင္ အလုုပ္ရဖိုု ့ စိတ္ပူေနရပါသတဲ့။ ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္ေပါတာက အိုုင္တီ၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး၊ Chemical ၊ Thermal ၊ Mechanical Engineering ဖက္ေတြပါ (ကြ်န္မ သိသေလာက္) ။
အာခီတက္ အစ္မတစ္ေယာက္ဆိုု ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာတုုန္းက လစာအရမ္းေကာင္းတယ္။ ယူအက္စ္လည္းေရာက္ေရာ အာခီနဲ ့ အလုုပ္မရလိုု ့ အခ်ိန္ပိုုင္းအလုုပ္ေတြ လုုပ္ရတယ္။ သူ ့သူငယ္ခ်င္း အာခီတစ္ေယာက္ကေတာ့ ယူအက္စ္မွာ အမ္ဘီေအ ၿပန္တက္တာ အာခီနဲ ့ အလုုပ္ၿပန္ရတယ္။ သူလည္း ဝင္ခြင့္ေၿဖဖိုု ့ တိုုဖယ္ေတြ ၿပင္ဆင္၊ ေက်ာင္းေတြ စံုုးစမ္း၊ တက္ခ်င္တဲ့ေက်ာင္းက တၿခားၿပည္နယ္မွာ။ေနသားက်ေနၿပီၿဖစ္တဲ့ ၿမိ ုု ့ကေန တၿခားၿပည္နယ္ေၿပာင္းဖိုု ့ကိုု မိသားစုုက စိတ္အား မထက္သန္။ စြန္ ့စားရာလည္း ေရာက္တာကိုုး။ အာခီအလုုပ္နဲ ့ ကင္းကြာသြားတာ ေလးႏွစ္ေလာက္ ရိွၿပီဆိုုေတာ့ ေဝါဟာရေတြ၊ အသံုုးအႏႈန္းေတြကိုု ေမ့လိုု ့ အင္တာဗ်ဴးဖိုု ့ေတာင္ ခပ္လန္ ့လန္ ့။ ေက်ာင္းတက္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵအပင္ကေလးက မိသားစုုတာဝန္၊ အလုုပ္ေတြေအာက္မွာ ပိၿပားသြားတာ ေတြ ့ေလတိုုင္း လုုပ္သက္ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္၊ လစာေကာင္းခဲ့တာကိုု ေတြးမိရင္း ႏွေၿမာမိပါရဲ ့။
ဘယ္လိုုေက်ာင္းမ်ိဳး ေရြးခ်ယ္သင့္သလဲ...
ကြ်န္မ ဘဝမွာ ေနာင္တအရဆံုုးက ယူအက္စ္က အမ္ယူအမ္ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ဆံုုးၿဖတ္ခဲ့တာပါ။ ေက်ာင္းတက္တယ္ဆိုုတာ ေက်ာ္ေနေပ်ာ္ၿပီး စာေတာ္သင့္တာေပါ့။ ခုုေတာ့ တက္ေနတဲ့ေက်ာင္းကိုု တစက္ကေလးမွ မၾကိ ုုက္။ ဘဝစာမ်က္ႏွာထဲမွာ အမ္ယူအမ္ပါတဲ့ စာရြက္ေတြကိုု ဆုုတ္ၿဖဲေနခ်င္ခဲ့တာ။ ဘဝဟာ ဂုုဏ္အယူရဆံုုးကေတာ့ ကမၻာ့အဆင့္ ၂၇ ရိွတဲ့ အန္ယူအက္စ္ေက်ာင္းထြက္ ဆိုုတာကိုုပါ။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္က ကြ်န္မနဲ ့ ေက်ာင္းေနဖက္သူငယ္ခ်င္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သြားၾကခ်ိန္မွာ ကြ်န္မက တုုပ္တုုပ္မွမလႈပ္။ မၾကီး ၿခေသၤ့ကႊ်န္းကိုု ေရာက္ေတာ့ ကြ်န္မ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုု ေမးၿမန္းစံုစမ္းတယ္။ ဘယ္ေမဂ်ာက ေက်ာင္းၿပီးရင္ အလုုပ္ရလြယ္သလဲ၊ ဘယ္ဘာသာေတြ သင္တာလဲ၊ လိုုက္ႏိုုင္မလား၊ ေက်ာင္းလခ အဲဒါေတြ ဘာမွစဥ္းစားဘူး။ မၾကီး ေလွ်ာက္ခိုုင္းတာဆိုု ေလွ်ာက္လိုုက္တာပဲ။ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲ ေၿဖဖိုု ့ၿပင္ဆင္၊ ဖုုန္း အင္တာဗ်ဴး ေၿဖ။ ေအာ္ဖာလက္တာရေတာ့ ဗီဇာဝင္၊ ေဆးစစ္၊ ေလွ်ာ့ပင္းပဲ လုုပ္ရတယ္။ ေက်ာင္းနဲ ့နီးတဲ့အိမ္ ရွာတာ၊ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းဖက္က ကိစၥမွန္သမွ် မၾကီးက လုုပ္ေပးေတာ့ လက္ေက့ေလး ဆြဲသြားလိုုက္ရံုုပဲ။
![]()
ေက်ာင္းသားအေယာက္ ၁၀၀ မွာ ၿမန္မာက ၆၀။ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္မွာ ေက်ာင္းအတူတူ တက္ခဲ့သူေတြ၊ စီနီယာေတြ၊ ဂ်ဴနီယာေတြက တဝက္ေလာက္ပါေတာ့ ၿမန္မာၿပည္မွာ တက္ေနရသလိုုပဲ ေပ်ာ္စရာၾကီး။ စာသင္ၿပီးရင္ အုုပ္စုုခန္းထဲမွာ ပေရာဂ်က္စုုလုုပ္ၾက၊ ၿငင္းၾကခုုန္ၾက၊ ပေရာဂ်က္ တင္ဆက္ပြဲမွာ အားလံုုးထြက္ေၿပာဖိုု ့ ၿပင္ဆင္ၾက၊ အမွတ္တရ ရံုုးဝတ္စံုုေလးေတြနဲ ့ ဓာတ္ပံုုရိုုက္ၾက၊ ေနာက္ဆံုုးဘတ္စ္ကားနဲ ့ အိမ္ကိုုၿပန္ မနက္ ၈ နာရီ ေက်ာင္းသြား။ ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစားနီးပါး အိပ္ဖိုု ့ေလာက္ပဲ အိမ္ကိုု ၿပန္တယ္။ ပင္ပန္းေပမဲ့ ေပ်ာ္ဖိုု ့အေတာ္ေကာင္းတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းက အုပ္စုုလိုုက္စြမ္းေဆာင္ရည္ Teamwork ၊ တင္ဆက္မႈ Presentation ၊ စာရြက္စာတမ္း ထိန္းသိမ္းနည္း Documentation အရည္အခ်င္းေတြ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးတယ္။ နာမည္ၾကီးေက်ာင္းၿဖစ္လိုု ့ ေက်ာင္းေတာင္ မၿပီးေသးဘူး ပီအာေအာ္ဖာလက္တာ ေပးတယ္။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ သံုုးႏွစ္ေလာက္ ေနၿပီးရင္ ေၾသာ္ဇီကူးမယ္လိုု ့ စိတ္ကူးထားတာေတြ အထမေၿမာက္လိုုက္ပါဘူး။ သံုုးႏွစ္ၿပည့္ခါနီးမွာ ယူအက္စ္ကိုု ထြက္လာလိုု ့။ အလုုပ္အကိုုင္ဆိုုဒ္မွာ တင္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေၾကၿငာကိုု ေသေသခ်ာခ်ာ မဖတ္ဘဲ ယူအက္စ္ကအလုုပ္ထင္ၿပီး စီဗြီပစ္တင္ရာက စပါတယ္။ အရင္ဆံုုး ပရိုုဂရမ္းမင္း အြန္လိုုင္းစာေမးပြဲ ေၿဖရတယ္။ ဘီရမွ ေအာင္ပါတယ္။ ေနာက္ ရထားတဲ့ ဘြဲ ့လက္မွတ္၊ အမွတ္စာရင္း ေကာ္ပီေတြကိုု သက္ဆိုုင္ရာ တကၠသိုုလ္ေတြဆီကေန တံဆိပ္တံုုးထုုၿပီး ပိုု ့ရပါတယ္။ အလုုပ္ထဲက ဆူပါဗိုုက္ဆာ၊ မန္ေနဂ်ာက ေထာက္ခံစာ ေရးေပးရတယ္။ ေနာက္ဆံုုးအဆင့္ ဖုုန္းအင္တာဗ်ဴး ေအာင္ၿပီးမွ ေအာ္ဖာလက္တာ ပိုု ့ပါတယ္။
အမ္ယူအမ္က စီနီယာ ၿမန္မာႏွစ္ေယာက္က ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္ထြက္ေတြၿဖစ္လိုု ့ သူတိုု ့ဆီမွာ ေက်ာင္းအေၾကာင္း ေမးၿမန္းစံုုးစမ္း၊ အေဖ၊ မၾကီးတိုု ့က ပိုုက္ဆံပိုု ့ေပးမယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ငါသာ နင့္ေနရာမွာဆိုု သြားၾကည့္လိုုက္မယ္၊ မေပ်ာ္ရင္ ၿပန္လာမွာေပါ့လိုု ့ အားေပးအားေၿမွာက္ ၿပ ုုၾကတာနဲ ့ ေသခ်င္တဲ့က်ား ေတာေၿပာင္းခဲ့ေတာ့တာပဲ။
ဆက္ပါဦးမယ္...
အန္ယူအက္စ္ ( National University of Singapore ) ေက်ာင္း အတူတူတက္ခဲ့သူေတြထဲမွာ သိသေလာက္ေတာ့ တရုုတ္မေလး က်န္းရႈက်ီက ဂ်ာမနီ၊ ကြ်န္မက ယူအက္စ္ကိုု ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ဆက္ထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ပင္ပန္းလြန္းတဲ့ စာသင္ႏွစ္ေတြၿပီးလိုု ့ လုုပ္ငန္းဝင္ခြင္ ယူအက္စ္မွာေနတာ သံုုးႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ ၾကာၿပီၿဖစ္တဲ့ ကြ်န္မကိုု သူငယ္ခ်င္း (အထူးသၿဖင့္ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ ကြ်န္မနဲ ့ ေက်ာင္းအတူတူတက္ခဲ့ၿပီး ဘယ္ႏိုုင္ငံကိုု ေၿပာင္းရရင္ ေကာင္းမလဲလိုု ့ စဥ္းစားေနသူ) ေတြက ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္အကိုုင္၊ လစာ၊ ဗီဇာ အေၿခအေန ဘယ္လိုုလဲလိုု ့ ေမးၿမန္းတတ္ပါတယ္။ သူတိုု ့ရဲ ့ ေမးခြန္းေတြကိုု ကြ်န္မ သိသေလာက္ ေၿဖရင္းနဲ ့ ဒီပိုု ့စ္ေလး ေရးၿဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုု ဗီဇာနဲ ့ လာရမလဲ...
ႏိုုင္ငံၿခားကိုု တရားမဝင္ ေအာက္လမ္းက သြားတာမဟုုတ္ဘဲ တရားဝင္ အလည္အပတ္၊ ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့၊ အလုုပ္လုုပ္ဖိုု ့ သြားမယ္ဆိုုရင္ အရင္ဆံုုး ဗီဇာလိုုပါတယ္။ မကာအိုုမွာ ထုုတ္ေပးတဲ့ ဆိုုက္ေရာက္ဗီဇာ၊ မေလးရွား၊ ထိုုင္း၊ အင္ဒိုုနီးရွားဗီဇာၿပီးရင္ စကၤာပူဗီဇာက နည္းနည္းလြယ္တယ္လိုု ့ ဆိုုရမယ္။ ပီအာတေယာက္ ေထာက္ခံေပးတဲ့စာပါရင္ ရတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ဗီဇာကေတာ့ နည္းနည္းခက္တယ္။ အလုုပ္ရွင္ ေထာက္ခံခ်က္၊ ဘဏ္စာရင္းေတြ ၿပရတယ္ (ကြ်န္မ ေလွ်ာက္တာ ၂၀၁၀ တုုန္းကပါ ခုုေတာ့ မူေတြ ေၿပာင္းေနၿပီလား မသိ) ။ အေမရိကန္ဗီဇာကေတာ့ အင္မတန္ ခက္ပါတယ္။
ေက်ာင္းရဲ ့ေအာ္ဖာလက္တာအၿပင္ ပိုုင္ဆိုုင္မႈေတြ ၿပရေသးတယ္။ ယူအက္စ္ကေန ၿပန္လာမယ္ မထင္ဘူးလိုု ့သံသယရိွရင္၊ အေၾကာင္းၿပခ်က္မရိွဘဲ ဗီဇာကိုု ၿငင္းပယ္ပါတယ္။ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္က ဂ်ဴနီယာေလးတစ္ေယာက္ ယူအက္စ္ေက်ာင္းေအာ္ဖာလက္တာနဲ ့ ၿမန္မာၿပည္မွာ ဗီဇာႏွစ္ခါဝင္တာ ႏွစ္ခါစလံုုး ရီဂ်က္ထိတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းက ယူအက္စ္သံရံုုးမွာ ေက်ာင္းသားဗီဇာအတြက္ အင္တာဗ်ဴးေၿဖတာ တရားခံစစ္ စစ္သလိုုပဲ။ အန္ယူအက္စ္ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲ နီးပါးေလာက္ ပင္ပန္းတယ္။ ေက်ာင္းသားဗီဇာ F1 အၿပင္ J ၊ H ၊ non immigrant ဒုုကၡသည္၊ ဒီဗြီဂရင္းကဒ္ေပါက္တဲ့ဗီဇာ၊ မွီခိုုဗီဇာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရိွပါေသးတယ္။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းကိုု Social Visit Visa နဲ ့ အလည္လာၿပီး အလုုပ္ရွာ။ တလဗီဇာကုုန္လိုု ့ မေလးရွားဖက္ကိုု ခဏထြက္ၿပီး ၿပန္ဝင္ရင္ တလထပ္တိုုးေပးတယ္။ ဒီလိုုနဲ ့ တိုုးသြားရင္ အမ်ားဆံုုးရတဲ့ သံုုးလအတြင္း အလုုပ္ရွာ။ အလုုပ္ရရင္ အလုုပ္ရွင္က အလုုပ္ဗီဇာ Work Permit ၊ S pass ၊ EP ေလွ်ာက္ေပးေတာ့ စေတးအတြက္ အိုုေက။ အလုုပ္က အထုုတ္ခံရတာပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ကိုုယ့္ဘာသာ အလုုပ္ကေန ထြက္တာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ပတ္စ္ကိုု ကန္ဆယ္ cancel လုုပ္ၿပီးၿပီဆိုုရင္ ေနထိုုင္ခြင့္ တလဗီဇာပဲ ရိွတာ့တယ္။ ပီအာ မရေသးသေရြ ့ စေတးက မေသခ်ာဘူးလိုု ့ ဆိုုရမယ္။ ကိုုယ္ေတြ မေရာက္ခင္တုုန္းကဆိုု ပီအာ Permanent Residence ဆိုုတာမ်ား ေလွ်ာက္တဲ့လူတိုုင္း ရတယ္။ ေဟာ..ကိုုယ္ေတြ အလွည့္လည္းေရာက္ေရာ ေက်ာင္းေတာင္ မၿပီးေသးဘူး ပီအာေအာ္ဖာလက္တာရ၊ အလုုပ္ရတာနဲ ့ ပီအာတန္းေလွ်ာက္တာ ရီဂ်က္။ ေက်ာင္းၿပီးတာခ်င္း အတူတူေတာင္ တရုုတ္နဲ ့ ကုုလားေက်ာင္းသား အနည္းစုုက ပီအာရတယ္။ မ်က္ႏွာၾကီးရာ ဟင္းဖတ္ၾကီးတာပါပဲ။
ဘယ္လုုိ ဗီဇာမ်ိဳး ရႏိုုင္သလဲ...
အန္ယူအက္စ္ေက်ာင္းၿပီးလိုု ့ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ လုုပ္သက္ငါးႏွစ္ေလာက္ ရိွၿပီၿဖစ္တဲ့ ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ခုုဆိုု စီနီယာေတြ ၿဖစ္ေနပါၿပီ။ ေၾသာ္ဇီ၊ ယူအက္စ္၊ ကေနဒါတိုု ့လိုု ႏိုုင္ငံၾကီးေတြကိုု ကူးခ်င္ေပးမဲ့ အလုုပ္လုုပ္ဖိုု ့ပဲ သြားခ်င္ၾကတယ္။ ေက်ာင္းေတာ့ မတက္ခ်င္ဘူးတဲ့။ ဟုုတ္ပါတယ္ ႏိုုင္ငံၿခားမွာ ေက်ာင္းတက္ရတာ ပင္ပန္းပါဘိ။ ကင္တင္းမွာထိုုင္ ေဝေလေလ ဝါးလားလား ၿမန္မာၿပည္က တကၠသိုု္လ္ေက်ာင္းသားဘဝနဲ ့ ႏိုုင္ငံၿခားက တကၠသိုုလ္ေက်ာင္းသားဘဝ အပံုုၾကီး ကြာတယ္။ စာေမးပြဲေတြ မွန္မွန္ေအာင္ဖိုု ့ အားထုုတ္ရသလိုု ပိုုက္ဆံကိုုလည္း ေခႊ်တာသံုုးရတယ္။ ကိုုယ့္ႏိုုင္ငံမွာ ဆရာက ငွက္ေပ်ာသီး အခြံႏႊာၿပီး ေရာ့..အင့္...စားလိုု ့ ေကႊ်းသလိုု အဆင္သင့္ ထုုတ္ၿပီးသား ႏႈတ္ေတြနဲ ့ ၾကက္တူေရြး ႏႈတ္တိုုက္ရြတ္ ၾကီးၿပင္းလာခဲ့တဲ့ ကြ်န္မတိုု ့ေတြ လက္ေတြ ့မ်ားမ်ားလုုပ္၊ စာၾကည့္တိုုက္မွာ စာသြားဖတ္၊ ကိုုယ့္ဘာသာ ႏႈတ္ထုုတ္၊ ကိုုယ္တိုုင္ေလ့လာရတဲ့ ႏိုုင္ငံၿခားေက်ာင္းတက္ရတာ အင္မတန္ပင္ပန္းၿပီး စိတ္ဖိစီးတာကိုုး။
အသက္ကလည္း မငယ္ေတာ့သလိုု အန္ယူအက္စ္က ဘြဲ ့လည္း ရထားၿပီးၿပီဆိုုေတာ့ ေနာက္ထပ္ ေက်ာင္းမတက္ခ်င္ၾကေတာ့ဘူး။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းက ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကိုု ေၾသာ္ဇီကုမၺဏီတစ္ခုုက အင္တာဗ်ဴးတာ အရည္အခ်င္းကိုု ၾကိ ုုက္ေပမဲ့ ဗီဇာကိုု သူတိုု ့စပြန္ဆာ မေပးႏိုုင္ပါဘူးတဲ့။ ႏိုုင္ငံၿခားလူ ့အရင္းအၿမစ္ကိုု မွီခုုအားထားရတဲ့ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ အလုုပ္ဗီဇာ မခက္ေပမဲ့ ေၾသာ္ဇီ၊ ယူအက္စ္တိုု ့လိုု ႏိုုင္ငံေတြမွာ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ အင္တန္းဆင္းေနတဲ့ ကြ်န္မဆိုု ယူအက္စ္လုုပ္သက္ ႏွစ္ႏွစ္ရိွတာေတာင္ ဗီဆာစပြန္ဆာေပးလားလိုု ့ ေမးလိုုက္ရင္ ႏိုုးဆိုုတာက ၉၀ ရာခိုုင္ႏႈန္း။ H1B စပြန္ဆာေပးတဲ့ ကုုမၺဏီ အင္မတန္ ရွားတယ္။ အလုုပ္ဗီဇာေလွ်ာက္ဖိုု ့ေရွ ့ေနခ ၁၅၀၀၊ အစိုုးရကိုု ၂၅၀၀၊ ရထားတဲ့ ဘြဲ ့က ယူအက္စ္က မဟုုတ္လိုု ့ ဘြဲ ့လက္မွတ္ မွန္မမွန္စစ္ဖိုု ့ ၁၅၀၊ ဘာေၾကးညာေၾကးနဲ ့ ၅၀၀၀ ေလာက္ ကုုန္တယ္။ ကုုမၺဏီက အကုုန္ခံ ေလွ်ာက္ေပးရင္ လစာနည္းတယ္၊ လစာအၿပည့္ ေပးထားရင္ ကိုုယ့္ဘာသာ ေပးရတယ္။
အလုုပ္ဗီဇာ ေအာင္တာ၊ ရီဂ်က္ၿဖစ္တာကေတာ့ ကုုမၼဏီရဲ ့ အရြယ္အစား၊ အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီး ႏိုုင္ငံၿခားသား ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ထိ ေလွ်ာက္ထားႏိုုင္ခြင့္ ကုုမၺဏီကိုုတာ၊ ၂၀၁၄ အတြက္ အစိုုးရက လ်ာထားတာ ေလးေသာင္း၊ ေလွ်ာက္တဲ့အေရအတြက္က ခုုႏွစ္ေသာင္း ၿဖစ္ေနရင္ ကုုိယ့္ေလွ်ာက္လႊာက အဲဒီေလးေသာင္းထဲမွာ ပါဦးမွ၊ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးအေရအတြက္ (ေလွ်ာက္တဲ့သူေတြထဲမွာ ၿမန္မာလူမ်ိဳးက နည္းလိုု ့ ရဖိုု ့ေတာ့ မ်ားပါတယ္။ တရုုတ္၊ အိႏိၵယေတြဆိုု ေလွ်ာက္တဲ့သူမ်ားေတာ့ အခြင့္အေရး နည္းတာေပါ့)။ ကံေပၚလည္း မူတည္ပါတယ္။ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာေတာ့ မွီခုုိဗီဇာနဲ ့ အလုုပ္လုုပ္လိုု ့ ရေပမဲ့ ယူအက္စ္မွာေတာ့ ေက်ာင္းသားဗီဇာ F1 ၊ အလုုပ္ဗီဇာ H1B ေတြရဲ ့ မွီခိုုဗီဇာနဲ ့ ေနတဲ့သူေတြက အလုုပ္လုုပ္ခြင့္ မရိွပါဘူး။ H1B ထက္ ၿမင့္တဲ့ J 1 မွီခိုုဗီဇာနဲ ့ ေနတဲ့သူေတြက တရားဝင္ အလုုပ္လုုပ္ခြင့္ ရိွတယ္။
အသိအစ္ကိုုၾကီးတစ္ေယာက္က ေၾသာ္ဇီပီအာ အရင္ေလွ်ာက္တယ္။ သူက စကၤာပူပီအာ၊ စီးပြားေရးဘြဲ ့ရ၊ လစာလည္း ေကာင္းတယ္။ ေၾသာ္ဇီပီအာေလွ်ာက္ဖိုု ့ သက္မွတ္ထားတဲ့ IELTS (အဂၤလိပ္စာအရည္အခ်င္းစစ္စာေမးပြဲ) အမွတ္လိုုပါတယ္။ ယူအက္စ္ေက်ာင္းေတြ ေလွ်ာက္ဖိုု ့ဆိုု TOFEL ၊GRE ၊ GMAT လိုုတယ္။ ၾသဇီပီအာအတြက္ ၆၀၀၀ ေပးရတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ ပီအာရသြားေတာ့မွ ၾသဇီကိုုသြား အလုုပ္ရွာ။ ေတာ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ၿဖစ္သလိုု သူ ့သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ကူညီၾကလိုု ့ အလုုပ္ရသြာတယ္။ မၾကာခင္ဘဲ သူ ့မိသားစုုကိုု ေၾသာ္ဇီ ေခၚပါတယ္။ ယူအက္စ္ထက္စာရင္ ကေနဒါပီအာက ပိုုလြယ္တယ္လိုု ့ ဆိုုၾကတယ္။ ကေနဒါမွာ သံုုးႏွစ္ေလာက္ ေနၿပီးရင္ ပီအာရပါတယ္။ ကေနဒါပီအာေတြက ယူအက္စ္မွာ တရားဝင္ အလုုပ္လုုပ္လိုု ့ ရပါတယ္။ မကၠဆီဖက္က ခိုုးဝင္သူ၊ စီးပြားပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ နလန္မထူႏိုုင္ေသးတဲ့ ယူအက္စ္လိုု ၿပသနာေတြရွင္းၿပီး ခ်မ္းသာတဲ့ ကေနဒါပီအာေတြရတဲ့ အခြင့္အေရးက ယူအက္စ္ဂရင္းကဒ္ထက္ သာတယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။
ေက်ာင္းတက္ရင္ ေကာင္းမလား...
ယူအက္စ္မွာေတာ့ ယူအက္စ္က ဘြဲ ့ကိုုပဲ သံုုးစားလိုု ့ရတယ္ ထင္ပါတယ္။ ၿမန္မာၿပည္မွာေတာ့ ဘြဲ ့ရတဲ့သူနဲ ့ မရတဲ့သူ လစာ သိပ္မကြာဘူး။ ပြဲစား၊ အဝယ္ေတာ္ဆိုုရင္ ဘြဲ ့ရတဲ့သူထက္ေတာင္ လစာ မ်ားေသးတယ္။ ႏိုုင္ငံၿခားမွာ ဘြဲ ့ရတဲ့သူနဲ ့ မရတဲ့သူ လစာ အေတာ္ကြာပါတယ္။ အိုုင္တီေတြကေတာ့ ဘယ္ႏိုုင္ငံမွာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ အလုုပ္ေကာင္းတယ္လိုု ့ ဆိုုရမယ္။ စီးပြားေရးေမဂ်ာလည္း မဆိုုးပါဘူး။ ယူအက္စ္မွာ တၿပည္နယ္နဲ ့ တၿပည္နယ္ က်င့္သံုုးတဲ့ ဥေပေဒ၊ တက္စ္ေတြ မတူၿပန္ဘူး။
ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္အရွားဆံုုး ေမဂ်ာကေတာ့ အာခီပါ။ အာခီေတြ ယူအက္စ္ မလာပါနဲ ့။ ယူအက္စ္က နာမည္ၾကီးေက်ာင္းထြက္၊ စင္တီဇင္ၿဖစ္ေနတဲ့ အာခီေတြေတာင္ အလုုပ္ရွာရခက္တယ္လိုု ့ ဆိုုပါတယ္။ တိုုးတက္ၿပီးသားႏိုုင္ငံၿဖစ္လိုု ့ ယူအက္စ္မွာ အေဆာက္အဦးအသစ္ေတြ သိပ္မလိုုေတာ့ အာခီအလုုပ္ ရွားတာလိုု ့ ထင္တယ္။ အင္တီးရီးယားဒီဇိုုင္းကေတာ့ အလုုပ္ေပါတယ္။ ယူအက္စ္မွာ နာမည္ၾကီးတဲ့ ရုုပ္သံခ်ယ္နယ္တစ္ခုုက အင္တီးရီးယားဒီဇိုုင္းအေၾကာင္း လႊင့္တာပါ။ အိမ္သားေတြကိုု အဆင္မေၿပတာေတြ၊ ဆႏၵေတြကိုု ေၿပာၿပခိုုင္း၊ ဒီဇိုုင္နာေတြက ရီႏိုုဗိတ္လုုပ္၊ အိမ္သားေတြကိုု မ်က္စိမွိတ္ၿပီး ေခၚလာ၊ မ်က္စိဖြင့္ခိုုင္းလိုုက္ေတာ့ ေၿပာင္းလဲေနတဲ့ အခန္းကိုု ေတြ ့လိုုက္ရေတာ့ အိုုးမိုုင္ဂါ့လိုု ့ ေအာ္ၾက၊ ငိုုၾက၊ ေပြ ့ဖက္ၾက၊ ဒီဇိုုင္နာေတြကိုု ေက်းဇူးတင္ၾကတဲ့ ရုုပ္သံလိုုင္း။ အင္တီးရီးယား ဒီဇိုုင္းခ်ယ္နယ္ ဆိုုေပမဲ့့ ၾကည့္လိုု ့ေတာ့ ေကာင္းသား (ခ်ယ္နယ္နာမည္ မမွတ္မိ)။
ရံုုးက တရုုတ္မဆူးရဲ ့ သားက အာခီ တက္ေနတာပါ။ အလုုပ္ရွားတယ္လိုု ့ ညည္းပါတယ္။ သူ ့အေမအတြက္ သူ ကိုုယ္တိုင္ ဒီဇိုုင္းထုုတ္၊ ဖန္တီးထားတဲ့ ထိုုင္ခံုုဓာတ္ပံုုကိုု ဝမ္းသာပီတိၿဖာေနတဲ့ ဆူးက ကြ်န္မကိုု ၿပတယ္။ အင္တန္းကိုု ေၾသာ္ဇီ၊ တရုုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အီတလီမွာ ဆင္းရတယ္လိုု ့ ေၿပာပါတယ္။ သန္ ့ရွင္းတဲ့ ဂ်ပန္ကိုု ၾကိ ုုက္ေပမဲ့ ေန ့တိုုင္း ည ၈ နာရီမွ အိမ္ၿပန္ရလိုု ့တဲ့။ အေမရိကန္ၿပည္ေပါက္ တရုုတ္ၿဖစ္လိုု ့ တရုုတ္ၿပည္ကိုု မၾကိ ုုက္ဘူးတဲ့။ ေက်ာင္းၿပီးရင္ အလုုပ္ရဖိုု ့ စိတ္ပူေနရပါသတဲ့။ ယူအက္စ္မွာ အလုုပ္ေပါတာက အိုုင္တီ၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး၊ Chemical ၊ Thermal ၊ Mechanical Engineering ဖက္ေတြပါ (ကြ်န္မ သိသေလာက္) ။
အာခီတက္ အစ္မတစ္ေယာက္ဆိုု ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာတုုန္းက လစာအရမ္းေကာင္းတယ္။ ယူအက္စ္လည္းေရာက္ေရာ အာခီနဲ ့ အလုုပ္မရလိုု ့ အခ်ိန္ပိုုင္းအလုုပ္ေတြ လုုပ္ရတယ္။ သူ ့သူငယ္ခ်င္း အာခီတစ္ေယာက္ကေတာ့ ယူအက္စ္မွာ အမ္ဘီေအ ၿပန္တက္တာ အာခီနဲ ့ အလုုပ္ၿပန္ရတယ္။ သူလည္း ဝင္ခြင့္ေၿဖဖိုု ့ တိုုဖယ္ေတြ ၿပင္ဆင္၊ ေက်ာင္းေတြ စံုုးစမ္း၊ တက္ခ်င္တဲ့ေက်ာင္းက တၿခားၿပည္နယ္မွာ။ေနသားက်ေနၿပီၿဖစ္တဲ့ ၿမိ ုု ့ကေန တၿခားၿပည္နယ္ေၿပာင္းဖိုု ့ကိုု မိသားစုုက စိတ္အား မထက္သန္။ စြန္ ့စားရာလည္း ေရာက္တာကိုုး။ အာခီအလုုပ္နဲ ့ ကင္းကြာသြားတာ ေလးႏွစ္ေလာက္ ရိွၿပီဆိုုေတာ့ ေဝါဟာရေတြ၊ အသံုုးအႏႈန္းေတြကိုု ေမ့လိုု ့ အင္တာဗ်ဴးဖိုု ့ေတာင္ ခပ္လန္ ့လန္ ့။ ေက်ာင္းတက္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵအပင္ကေလးက မိသားစုုတာဝန္၊ အလုုပ္ေတြေအာက္မွာ ပိၿပားသြားတာ ေတြ ့ေလတိုုင္း လုုပ္သက္ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္၊ လစာေကာင္းခဲ့တာကိုု ေတြးမိရင္း ႏွေၿမာမိပါရဲ ့။
ဘယ္လိုုေက်ာင္းမ်ိဳး ေရြးခ်ယ္သင့္သလဲ...
ကြ်န္မ ဘဝမွာ ေနာင္တအရဆံုုးက ယူအက္စ္က အမ္ယူအမ္ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ဆံုုးၿဖတ္ခဲ့တာပါ။ ေက်ာင္းတက္တယ္ဆိုုတာ ေက်ာ္ေနေပ်ာ္ၿပီး စာေတာ္သင့္တာေပါ့။ ခုုေတာ့ တက္ေနတဲ့ေက်ာင္းကိုု တစက္ကေလးမွ မၾကိ ုုက္။ ဘဝစာမ်က္ႏွာထဲမွာ အမ္ယူအမ္ပါတဲ့ စာရြက္ေတြကိုု ဆုုတ္ၿဖဲေနခ်င္ခဲ့တာ။ ဘဝဟာ ဂုုဏ္အယူရဆံုုးကေတာ့ ကမၻာ့အဆင့္ ၂၇ ရိွတဲ့ အန္ယူအက္စ္ေက်ာင္းထြက္ ဆိုုတာကိုုပါ။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ ေက်ာင္းတက္ဖိုု ့ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္က ကြ်န္မနဲ ့ ေက်ာင္းေနဖက္သူငယ္ခ်င္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သြားၾကခ်ိန္မွာ ကြ်န္မက တုုပ္တုုပ္မွမလႈပ္။ မၾကီး ၿခေသၤ့ကႊ်န္းကိုု ေရာက္ေတာ့ ကြ်န္မ သူငယ္ခ်င္းေတြကိုု ေမးၿမန္းစံုစမ္းတယ္။ ဘယ္ေမဂ်ာက ေက်ာင္းၿပီးရင္ အလုုပ္ရလြယ္သလဲ၊ ဘယ္ဘာသာေတြ သင္တာလဲ၊ လိုုက္ႏိုုင္မလား၊ ေက်ာင္းလခ အဲဒါေတြ ဘာမွစဥ္းစားဘူး။ မၾကီး ေလွ်ာက္ခိုုင္းတာဆိုု ေလွ်ာက္လိုုက္တာပဲ။ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲ ေၿဖဖိုု ့ၿပင္ဆင္၊ ဖုုန္း အင္တာဗ်ဴး ေၿဖ။ ေအာ္ဖာလက္တာရေတာ့ ဗီဇာဝင္၊ ေဆးစစ္၊ ေလွ်ာ့ပင္းပဲ လုုပ္ရတယ္။ ေက်ာင္းနဲ ့နီးတဲ့အိမ္ ရွာတာ၊ ၿခေသၤ့ကႊ်န္းဖက္က ကိစၥမွန္သမွ် မၾကီးက လုုပ္ေပးေတာ့ လက္ေက့ေလး ဆြဲသြားလိုုက္ရံုုပဲ။
ေက်ာင္းသားအေယာက္ ၁၀၀ မွာ ၿမန္မာက ၆၀။ ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္မွာ ေက်ာင္းအတူတူ တက္ခဲ့သူေတြ၊ စီနီယာေတြ၊ ဂ်ဴနီယာေတြက တဝက္ေလာက္ပါေတာ့ ၿမန္မာၿပည္မွာ တက္ေနရသလိုုပဲ ေပ်ာ္စရာၾကီး။ စာသင္ၿပီးရင္ အုုပ္စုုခန္းထဲမွာ ပေရာဂ်က္စုုလုုပ္ၾက၊ ၿငင္းၾကခုုန္ၾက၊ ပေရာဂ်က္ တင္ဆက္ပြဲမွာ အားလံုုးထြက္ေၿပာဖိုု ့ ၿပင္ဆင္ၾက၊ အမွတ္တရ ရံုုးဝတ္စံုုေလးေတြနဲ ့ ဓာတ္ပံုုရိုုက္ၾက၊ ေနာက္ဆံုုးဘတ္စ္ကားနဲ ့ အိမ္ကိုုၿပန္ မနက္ ၈ နာရီ ေက်ာင္းသြား။ ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစားနီးပါး အိပ္ဖိုု ့ေလာက္ပဲ အိမ္ကိုု ၿပန္တယ္။ ပင္ပန္းေပမဲ့ ေပ်ာ္ဖိုု ့အေတာ္ေကာင္းတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းက အုပ္စုုလိုုက္စြမ္းေဆာင္ရည္ Teamwork ၊ တင္ဆက္မႈ Presentation ၊ စာရြက္စာတမ္း ထိန္းသိမ္းနည္း Documentation အရည္အခ်င္းေတြ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးတယ္။ နာမည္ၾကီးေက်ာင္းၿဖစ္လိုု ့ ေက်ာင္းေတာင္ မၿပီးေသးဘူး ပီအာေအာ္ဖာလက္တာ ေပးတယ္။
ၿခေသၤ့ကႊ်န္းမွာ သံုုးႏွစ္ေလာက္ ေနၿပီးရင္ ေၾသာ္ဇီကူးမယ္လိုု ့ စိတ္ကူးထားတာေတြ အထမေၿမာက္လိုုက္ပါဘူး။ သံုုးႏွစ္ၿပည့္ခါနီးမွာ ယူအက္စ္ကိုု ထြက္လာလိုု ့။ အလုုပ္အကိုုင္ဆိုုဒ္မွာ တင္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေၾကၿငာကိုု ေသေသခ်ာခ်ာ မဖတ္ဘဲ ယူအက္စ္ကအလုုပ္ထင္ၿပီး စီဗြီပစ္တင္ရာက စပါတယ္။ အရင္ဆံုုး ပရိုုဂရမ္းမင္း အြန္လိုုင္းစာေမးပြဲ ေၿဖရတယ္။ ဘီရမွ ေအာင္ပါတယ္။ ေနာက္ ရထားတဲ့ ဘြဲ ့လက္မွတ္၊ အမွတ္စာရင္း ေကာ္ပီေတြကိုု သက္ဆိုုင္ရာ တကၠသိုုလ္ေတြဆီကေန တံဆိပ္တံုုးထုုၿပီး ပိုု ့ရပါတယ္။ အလုုပ္ထဲက ဆူပါဗိုုက္ဆာ၊ မန္ေနဂ်ာက ေထာက္ခံစာ ေရးေပးရတယ္။ ေနာက္ဆံုုးအဆင့္ ဖုုန္းအင္တာဗ်ဴး ေအာင္ၿပီးမွ ေအာ္ဖာလက္တာ ပိုု ့ပါတယ္။
အမ္ယူအမ္က စီနီယာ ၿမန္မာႏွစ္ေယာက္က ရန္ကုုန္ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုုလ္ထြက္ေတြၿဖစ္လိုု ့ သူတိုု ့ဆီမွာ ေက်ာင္းအေၾကာင္း ေမးၿမန္းစံုုးစမ္း၊ အေဖ၊ မၾကီးတိုု ့က ပိုုက္ဆံပိုု ့ေပးမယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ငါသာ နင့္ေနရာမွာဆိုု သြားၾကည့္လိုုက္မယ္၊ မေပ်ာ္ရင္ ၿပန္လာမွာေပါ့လိုု ့ အားေပးအားေၿမွာက္ ၿပ ုုၾကတာနဲ ့ ေသခ်င္တဲ့က်ား ေတာေၿပာင္းခဲ့ေတာ့တာပဲ။
ဆက္ပါဦးမယ္...